Dzieje szkoły Trusoschule w Elblągu

W XIX i na początku XX wieku liczba mieszkańców Elbląga stale rosła. Spowodowane to było zwiększającą się liczbą miejsc pracy zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Wiele osób całymi rodzinami przeprowadzało się do miasta. Dlatego potrzebnych było coraz więcej mieszkań i coraz więcej szkół. Frekwencja we wszystkich elbląskich szkołach i klasach była bardzo wysoka. Żeby ją  zmniejszyć, utworzono 14 nowych klas i rozdzielono je  między istniejące 11 szkół.

09.06.1911 r. Rada Miasta podjęła decyzję o budowie szkoły we wschodniej części  miasta. Powstająca w tym czasie ulica nazwana została na cześć pruskiej osady Wikingów z IX w. – Truso – ulica Truso (Trusostrase). Wówczas wszyscy zaczęli  nazywać nowobudowaną szkołę –Trusoschule i oficjalnie otrzymała ona taką samą nazwę. Koszt budowy szkoły to 200 000 marek, z czego państwo dało 40 000, a resztę władze miasta.

Ówczesny specjalista od budownictwa tak opisywał  w sprawozdaniu budynek:  „Szkoła została zbudowana na żwirowo – betonowych fundamentach. Budynek jest masywny, w tynku, pokryty dachówką. Zwieńczenie dachu ze środkową dobudówką i dwoma klatkami schodowymi, wejściowymi dobudówkami wybudowanymi z frontu, ma 4 piętra, powierzchnię ok. 680 m2, 51,70 m – długość fasady, 10,75 m – głębokość dobudówek, które o 5,3 i ok. 7 m wystają. W leżącym pod ziemią parterze znajdują się trzy pomieszczenia do zajęć praktyczno – technicznych, pomieszczenie dla woźnego, pomieszczenie do wydawania mleka, kotłownia, ustępy spłukiwane wodą dla nauczycieli i osobno dla nauczycielek, piwnica gospodarcza”.  Północna strona szkoły   (od dzisiejszego Urzędu Skarbowego)  na poziomie każdego piętra przeznaczona była dla chłopców, a południowa – dla dziewczynek, posiadała wymagane pomieszczenia pomocnicze. Na ostatnim piętrze znajdowała się wspólna aula służąca przeważnie jako sala rysunkowa i sala śpiewu. W klasach były sosnowe podłogi, okna z uchylnymi lufcikami, drzwi uchylne na zewnątrz i ściany pomalowane farbą olejną. Schody zrobione były z cementu wymieszanego z kamieniem, oddzielne dla chłopców i dziewczynek. Wszystkie pomieszczenia miały bojlery z ciepłą wodą, a pomieszczenia do prac ręcznych, klatki schodowe, aula oraz pokój nauczycielski – oświetlenie gazowe. We wszystkich klasach ławki były dwuosobowe. Toalety dla dziewcząt i chłopców stały na podwórzu szkolnym (zabrakło pieniędzy na toalety w budynku), oddzielone były drewnianym płotem, z osobnymi wejściami (10 dla chłopców + pisuar, 20 dla dziewcząt), z automatycznymi spłukiwaczkami.

Budynek szkoły nie miał piwnicy leżącej pod ziemią. Pomieszczenia gospodarcze i pomieszczenie woźnego znajdowały się nad ziemią i miały normalne okna. Mieszkanie woźnego to 66 m2, w tym 2 pokoje, kuchnia i korytarz.

Powszechna szkoła Truso była pierwszą w Elblągu z salą – aulą. Aula miała 180 m2, 5 okien na wschód na ul. Truso. Na zewnętrznym froncie, pod środkowymi  oknami, znajdował się herb miasta. Sali gimnastycznej nie wybudowano z braku pieniędzy.

Szkoła zaczęła funkcjonować w roku szk. 1913/1914, w ostatnim przed wybuchem I wojny światowej. W uroczystej inauguracji brały udział władze i państwa, i miasta Elbląga. Była to duża i nowoczesna szkoła powszechna.  Kierownikiem (rektorem) został Karl Feuersenger i był nim do 01.10.1928 r. Nowa szkoła była jednak na warunki roku 1913 za mała. Składała się z 14 klas, 7 dla chłopców i 7 dla dziewcząt – klasy wtedy były albo , albo żeńskie. Szkoły były siedmioklasowe, a obowiązek szkolny zaczynał się w wieku 7 lat. Miasto już wtedy planowało budowę kolejnej szkoły, ale plany pokrzyżował wybuch I wojny.

Trusoschule rozpoczęła rok szkolny z 412 uczniami i 419 uczennicami. W jednej klasie było przeciętnie 59/60 uczniów. Każda  miała oddzielne pomieszczenie wielkości ok. 62 m2. Szkoła posiadała łącznie 14 ogromnych, przewiewnych i jasnych sal. Przy planowaniu budowy nikt nie sądził, że  w 1928 r. wprowadzony zostanie ośmioklasowy system szkolny. W pięciu klasach dla chłopców nauczał rektor, 5 nauczycieli i jedna nauczycielka. Trzech nauczycieli i cztery nauczycielki przydzielono do nauki dziewcząt. Każdą klasę prowadziła 1 osoba. Jesienią 1913 r. Trusoschule stała się szkołą ćwiczeń i praktyk dla studentów Kolegium Nauczycielskiego.

Budynek Trusoschule przetrwał II wojnę bez większych szkód. Po 1945 r. aula została przebudowana na salę gimnastyczną, wykonano toalety wewnątrz  budynku, a część podwórka szkolnego zamieniono na plac sportowy. Aktualnie mieści się tu Szkoła Podstawowa nr 4 im. pisarza Henryka Sienkiewicza.

Iinformacje na podstawie „Der Westpreusse”  z dnia  04.05.2013 r., artykuł „Trusoschule w Elblągu 1913 – 2013”, tłumaczenie – Natalia Ostrowska